Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις η χώρα καταγωγής του Bonsai είναι η Κίνα. Η παρακάτω ιστορία που διηγείται ένας ηλικιωμένος Κινέζος περιγράφει με ωραίο τρόπο την παράδοση που θέλει το Bonsai ένα είδος συμβόλου.
Όπως πιθανόν γνωρίζετε, οι κλιματολογικές συνθήκες στις κορυφές των βουνών είναι πιο σφοδρές από ότι σε χαμηλότερο υψόμετρο (έντονο κρύο, ισχυροί άνεμοι, χιόνι,...) . Γι' αυτό το λόγο η περίοδος ανάπτυξης της βλάστησης είναι θεωρητικά ελαττωμένη. Αυτή είναι η αιτία πού τα δέντρα στις βουνοκορφές είναι μικρότερα σε μέγεθος από τον μέσο όρο ακόμα και αν είναι αρκετά ηλικιωμένα. Μόνο τα ανθεκτικότερα δέντρα επιβιώνουν σε τόσο πολύ ψυχρές καιρικές συνθήκες. Γίνονται ανθεκτικότερα όταν εκτίθενται στο κρύο στο χιόνι και στους σφοδρούς ανέμους.
Μια μέρα, καθώς περπατούσε στο βουνό ένας Κινέζος είχε μια έξοχη ιδέα. Σκέφτηκε:
"Αφού αυτά τα δέντρα μπορούν και επιβιώνουν σε τέτοιες συνθήκες, θα πρέπει να κατέχουν μαγικές δυνάμεις ...".
Πήρε λοιπόν μαζί του ένα μικρό δέντρο, το φύτεψε σε ένα δοχείο και το τοποθέτησε μέσα στο σπίτι του. Για αυτόν το δέντρο ήταν σύμβολο αντοχής και μακροζωίας. Πίστευε πως κατέχοντας τις μαγικές δυνάμεις του δέντρου θα μπορούσε ίσως να ζήσει χωρίς αρρώστιες και για πολύ καιρό.
Η ιστορία δεν αποκαλύπτει αν τελικά εκείνος ο Κινέζος απέκτησε μακροζωία, αλλά είναι πιθανό οι λάτρεις του Bonsai να ζουν περισσότερο από το μέσο όρο!
Η καλλιέργεια του Bonsai εμφανίσθηκε στην Κίνα γύρω στο 200 π.Χ. Αλλά μόλις τον δέκατο αιώνα εξαπλώθηκε στην Ιαπωνία. Πιστεύεται ότι Κινέζοι Βουδιστές μετέφεραν το πρώτο Bonsai στην Ιαπωνία και το πρόσφεραν σαν δώρο σε ένα κάτοικο αυτού του τόπου.
Στους Ιάπωνες γρήγορα αναπτύχθηκε μια γοητεία για αυτό το χόμπι και προώθησαν τις τεχνικές καλλιέργειας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η καλλιέργεια Bonsai είναι πολύ δημοφιλής στην Ιαπωνία.
Το 1878, τα bonsai κάνουν τελικά την εμφάνισή τους στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια μιας διεθνούς έκθεσης στο Παρίσι. Αλλά δεν έγιναν παγκόσμια γνωστά και δημοφιλή παρά μόνο στις αρχές του 19ου αιώνα.
Η τέχνη της Ιαπωνίας
Οι αγαλματένιοι κορμοί και τα κλαδιά των Ιαπωνικών bonsai αιχμαλωτίζουν αμέσως την ματιά μας. Το bonsai βλέπετε δεν είναι ένα συνηθισμένο φυτό σε γλάστρα. Όπως και άλλες μορφές τέχνης, η καταγωγή του bonsai πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες της στην Κίνα και μεταφέρθηκε στην Ιαπωνία γύρω στα μέσα της περιόδου Heian (794-1185). Όταν λοιπόν έφτασε το bonsai στα Ιαπωνικά νησιά, σε διάφορες περιοχές εμφανίστηκαν τεχνοτροπίες καλλιέργειας επηρεάζοντας την ανάπτυξη του bonsai στην Ιαπωνία και διαφοροποιώντας το από την Κινέζικη παραλλαγή.
Ο όρος που χρησιμοποιήθηκε για να εκφράσει αυτή την καλλιτεχνική τεχνοτροπία έγινε γνωστός σαν "bonsai" που σημαίνει "καλλιέργεια σε γλάστρα". Σκοπός του bonsai είναι να δημιουργηθεί ένα δέντρο μικρό σε μέγεθος το οποίο να παριστάνει μια μεγαλύτερη φυσική σκηνή, μια μινιατούρα τοπίου. Η πλειονότητα των καλλιεργητικών τεχνικών των bonsai αναπτύχθηκε στην περίοδο Endo (1603-1868). Αυτές οι τεχνικές χρησιμοποιήθηκαν από τους καλλιτέχνες του bonsai για να δώσουν ιδιαίτερο σχήμα στους κορμούς και στα κλαδιά των δέντρων. Μια ποικιλία από διαφορετικά δέντρα χρησιμοποιήθηκε για bonsai όπως το Ιαπωνικό μαύρο πεύκο, ο Ιαπωνικός κέδρος, ο Ιαπωνικός σφένδαμνος και το Ιαπωνικό λευκό πεύκο. Η επιβίωση ενός bonsai εξαρτάται επίσης και από την μεταφύτευσή του από το ένα δοχείο στο άλλο. Μερικά δέντρα μεταφυτεύονται κάθε δυο τρία χρόνια για να είναι σίγουρο ότι έχουν μετακινηθεί οι παλιές νεκρές ρίζες και για να είναι εύκολο να αεριστεί, να ποτισθεί και να λιπανθεί το υπόλοιπο ριζικό σύστημα. Με την κατάλληλη φροντίδα ένα bonsai μπορεί να ζήσει πάρα πολλά χρόνια. Υπάρχουν σήμερα παραδείγματα bonsai σχεδόν πεντακοσίων ετών!
Το Bonsai εμφανίζεται με προκαθορισμένα κριτήρια ομορφιάς. Ένα σημαντικό κριτήριο για την ποιότητα ενός Bonsai είναι η εξάπλωση των ριζών του, ή ποσότητα των ριζών που εμφανίζονται πάνω από το έδαφος. Συνήθως τα Bonsai δεν έχουν καλή εξάπλωση των ριζών εκτός αν είναι πολύ ηλικιωμένα. Ένας άλλος παράγοντας είναι η "ύψωση" του κορμού. Η "ύψωση" είναι ο τρόπος που υψώνεται ο κορμός από την βάση του όπως και το σχήμα της βάσης. Το τελευταίο σημαντικό στοιχείο είναι η σύνθεση των κλαδιών του Bonsai.
Ένας μεγάλος αριθμός στυλ κορμών και φυτευτικών στυλ εμφανίζεται με την τέχνη του bonsai. Η πιο βασική από αυτές τις φόρμες είναι το στυλ του ευθύ κορμού. Άλλες παραλλαγές είναι είναι ο καμπυλωτός κορμός, ο τριπλός κορμός, το στυλ Literati (ένα απλό, χωρίς τεχνάσματα στυλ), το "ανεμοδαρμένο στυλ", το "υπερυψωμένες ρίζες" στυλ, και το στυλ καταρράκτη (όπου το bonsai μεγαλώνει έξω και κάτω από το χείλος του δοχείου). Η παραλλαγή και η πολυπλοκότητα ενός bonsai υπογραμμίζει την θέση του σαν αληθινά μοναδική καλλιτεχνική φόρμα.
Πώς να κάνετε ένα Bonsai μονοι σας
Το Bonsai είναι η αρχαία Ιαπωνική τεχνική καλλιέργειας δέντρων σε μινιατούρες. Δείτε έναν εύκολο και γρήγορο τρόπο για να δημιουργήστε τις δικές σας μινιατούρες οι οποίες θα έχουν μερικά από τα χαρακτηριστικά ενός αληθινού Bonsai χωρίς όμως πολλες απαιτήσεις.
12 Βήματα για να κάνετε το Bonsai σας:
- Διαλέξτε ένα δέντρο. Αρχίστε με συνηθισμένα και γνωστά φυτά, όπως αζαλέα, γαρδένια, ιβίσκο, καμέλια, γουνίπερο, πυράκανθο, φίκο κτλ. Ψάξτε φυτό γύρω στους 20-30 πόντους ύψος θαμνώδες, με κλαδιά που είτε αναπτύσσονται προς τα πάνω, είτε κρέμονται προς τα κάτω ανάλογα με τις προτιμήσεις σας.
- Χρησιμοποιώντας ένα κλαδευτήρι κάντε επιλεκτικό κλάδεμα στο φυτό όσο αυτό βρίσκεται ακόμη στην παλιά του γλάστρα. Βρείτε τον κεντρικό του κορμό και αφαιρέστε αρκετή βλάστηση μέχρι να δείτε να σχηματίζεται η κατασκευή από μπροστά από την πλευρά δηλαδή που θέλετε να φαίνεται το Bonsai.
- Βγάλτε το φυτό από την γλάστρα και τοποθετήστε τη ρίζα με το χώμα σε ένα κουβά με νερό. Έτσι θα είναι ευκολότερο να ξεχωρίσετε τις ρίζες από το χώμα για να φυτέψετε το φυτό σε ένα ρηχό δοχείο για Bonsai.
- Απομακρύνετε όσο το δυνατό περισσότερο χώμα γύρω από τη ρίζα για να φυτέψετε το φυτό σε ένα ρηχό διακοσμητικό δοχείο.
- Κλαδέψτε τις ρίζες μέχρι να περιοριστούν στα 2/3 του πραγματικού τους μεγέθους. Πρέπει να έχετε μια ρηχή μπάλα ρίζας όταν τελειώσετε το κλάδεμα.
- Τοποθετήστε ένα κομμάτι πλαστικό τζάμι πάνω από τις τρύπες αποστράγγισης για να συγκρατήσετε το μείγμα του χώματος ώστε να μην ξεπλυθεί καθώς ποτίζετε. Το τζάμι επίσης εμποδίζει τα έντομα να μπουν στο υπόστρωμα μέσα από τις τρύπες του δοχείου.
- Προσθέστε ένα στρώμα εδαφικού μείγματος στο βάθος του δοχείου σε ύψος 2-3 εκατοστών.
- Τοποθετήστε το φυτό στο δοχείο, απλώστε τις ρίζες του πάνω από το επίπεδο του μείγματος και καλύψτε τις με περισσότερο μείγμα χώματος. Σιγουρευτείτε ότι έχετε αφήσει τουλάχιστον 2 εκατοστά κενό διάστημα κάτω από το χείλος του δοχείου για να μπορείτε να ποτίζετε.
- Τελειώστε το κλάδεμα στο υπόλοιπο φύλλωμα. Απομακρύνετε βλαστάρια και κλαδιά με τέτοιο τρόπο ώστε η υπόλοιπη βλάστηση να έχει την μορφή δέντρου. Να έχετε υπόψη σας πως αν κόψετε κάποιο κλαδί δεν μπορείτε μετά να το τοποθετήσετε πίσω.
- Ποτίστε το δέντρο καλά μέχρι το χώμα να μουσκέψει εντελώς.
- Καλύψτε την επιφάνεια του χώματος με χαλίκι ενυδρείου για ωραιότερη τελική εμφάνιση.
- Λιπαίνετε με μικρές ποσότητες λιπάσματος σε συχνά διαστήματα ή διαλέξτε ένα αργής απορρόφησης λίπασμα.
Χρήσιμες Υποδείξεις:
- Εκθέστε το bonsai σας σε μια προστατευμένη εξωτερική θέση για να μπορεί να δέχεται τον πρωινό ήλιο.
- Απομακρύνετε περίπου την ίδια αναλογία φυλλώματος με αυτήν των ριζών για να κρατήσετε την ισορροπία του φυτού.